dinsdag 15 maart 2016

Open deuren ...

Maatschappelijk is een vreemd woord. Formeel betekent het: wat met de samenleving te maken heeft. Maar omdat het woord vaak in een politieke context gebruikt wordt, heeft het voor mij in de loop van de jaren een ‘ver-van-mijn-bed-show’ gehalte gekregen. Is het synoniem geworden met afstandelijk, langdradig, onbegrijpelijk en geen vooruitgang. Er wordt over gepraat en dat is het dan.
Maar als je er goed over nadenkt heeft het woord veel meer in zich: ‘maat’ als in vriend of gelijkgestemde mens en ‘schappelijk’ als in redelijk of fatsoenlijk. Gelijkgestemde mensen die in redelijkheid of fatsoenlijk samen leven. Ja, daar kan ik wel wat mee, dat is dichtbij. Helemaal als je met een handicap of beperking dit dagelijks moet waarmaken. Dan raakt het je persoonlijk, heeft het betrekking op jou, je familie en vrienden. Dan komt iets wat ver weg lijkt opeens heel dicht bij. 

Zo verging het mij sinds 2006 met het maatschappelijke onderwerp het VN verdrag voor de rechten van mensen met een beperking. In dit verdrag hebben de landen van de VN afgesproken dat mensen met een beperking net als iedereen recht hebben op een goed leven en gewoon meedoen. De landen zeggen in het verdrag dat mensen allemaal verschillend zijn en toch gelijkwaardig. Niemand is beter of slechter. (klik hier voor video
Nederland heeft het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap in 2007 ondertekend, maar nog steeds niet geratificeerd. Dat betekent simpelweg dat het in Nederland nog niet in werking is, en dat er nog altijd wetten en beleid van kracht kunnen zijn die op gespannen voet staan met dit verdrag. Op 21 januari 2016 stemde de Tweede Kamer eindelijk in met het Verdrag; de hoop en verwachting is dat de Eerste Kamer snel zal volgen. Op het laatst zijn er nog enkele heel belangrijke amendementen goedgekeurd: 
1) een totale verandering in het denken: aanpassingen om Nederland toegankelijker te maken zijn geen extra service, maar moeten een vanzelfsprekendheid zijn. Toegankelijkheid is de norm! 
2) Gemeenten moeten in hun plannen voor de Participatiewet, de Jeugdwet en de Wmo ook beschrijven hoe zij willen werken aan de uitvoering van het VN-verdrag. 
3) het reeds bestaande Plan van Aanpak voor de uitvoering van het VN-verdrag wordt uitgewerkt. In het uitgebreide Plan van Aanpak komen concrete doelen en tijdspaden te staan. Ook wordt er een stappenplan in opgenomen. 
Vandaag bespreekt de Eerste Kamercomissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hoe de procedure verder zal lopen en wanneer de plenaire behandeling kan plaatsvinden in de Eerste Kamer. Als de Eerste Kamer instemt met het verdrag wordt Nederland eindelijk toegankelijker en inclusiever voor mensen met een beperking. En daarmee komt alles in een stroomversnelling hoop ik. In ieder geval gaat het onderwerp van afstandelijk (politiek) naar dichtbij (gemeente), van langdradig en onbegrijpelijk (wetgeving) naar concreet (plan van aanpak) en er wordt vooruitgang gepland (stappenplan). 

Laat ik het goede voorbeeld geven. Wat betekent toegankelijk voor mij met mijn doofheid? Wat zou echt verschil maken? Een paar voorbeelden: 
  • Telefoneren gaat niet: kan ik je e-mailen, chatten/WhatsApp’n of sms’en? Voor mij is WhatsApp gelijk aan hoe ik vroeger de telefoon gebruikte. Durf je de uitdaging aan om eens een week, of langer, zonder te telefoneren je leven te leiden en te regelen?
  • Een afspraak maken met de dokter, garage, kapper etc. Eigenlijk geldt hiervoor hetzelfde, graag zou ik dat per email of whatsapp doen. De praktijk is dat ik er nu naar toe moet om een afspraak te maken of iemand anders laat bellen. 
  • Als ik bij je op bezoek kom, hoor ik de bel niet als ik aanbel. Doet ie t wel of niet? Kan ik je whatsapp’n als je de deur niet opendoet? Heb je je mobiel bij je? Kan ik je vast laten weten dat ik er aankom, zodat je bij de deur in de buurt bent? 
  • Als ik een afspraak heb bij een instantie. De deurbel met intercom, de parkeerplaats met slagboom waar je je moet melden via intercom, de betaalautomaat voor het parkeren met intercom etc. Geen idee of deze dingen werken, ik kan niet verstaan wat er gezegd wordt. Kan het geen norm zijn dat er een lampje gaat branden als er contact is als je de bel of intercom indrukt? Of dat je kunt voelen dat de bel overgaat, maar ook dat je kunt voelen dat de deur opengaat of dat ie vanzelf opengaat of kom je open doen voor mij? Want ik hoor het niet. Kan de intercom geen schermpje met tekst erbij krijgen? Het is toch wel fijn als de parkeerautomaat niet werkt dat ik hulp kan krijgen op een verlaten parkeerterrein.
  • Alles wat via een omroep of op afroep gaat, niet alleen in het openbaar vervoer, maar ook in ziekenhuizen, gemeentes etc. maak het svp ook visueel toegankelijk voor mijn dove oren of kom het mij persoonlijk vertellen. 

Gelukkig leven we in een tijdperk van ongekende technologische mogelijkheden. Dingen zoals ik hier aangeef zijn er al en iedereen gebruikt ze ook, maar niet in combinatie met mensen met een beperking. Geld kan het probleem dus niet zijn. De angel zit m in ons aanpassen, het moeilijkst is de gedragsverandering, oude gewoonten opgeven en andere aanleren. Niet alleen voor mij, maar ook bij een ieder die zelf geen beperkingen heeft of kent. Mijn ervaring is helaas dat ik elke keer opnieuw uit moet leggen hoe het wel kan. Elke keer opnieuw moet vragen, niet 1 keer maar iedere elke keer opnieuw. Het geheugen van mensen is van korte duur. Ongelofelijk frustrerend en vermoeiend soms. Doofheid is niet zichtbaar dat maakt het extra lastig. En toch is de oplossing simpel: laten we gewoon met elkaar praten in plaats van over elkaar. Als gelijkgestemde mensen die in alle redelijkheid overleggen hoe we samen dingen kunnen doen. Hoe ik mee kan doen. Dan komen we van buitengesloten naar open deuren. Dat maakt een wereld van verschil. Elkaar tegemoet komen, wat aandacht voor elkaar. Maat-schappelijk, een open deur?